Từ khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 khi thế hệ 8X (sinh 1980-1989) vừa đi làm, đại dịch Covid-19 khi thế hệ 9X (sinh 1990-1999) bắt đầu sự nghiệp, đến những cú sốc thị trường trái phiếu năm 2022 khi thế hệ 0X (sinh 2000-2009) mới chập chững vào nghề, nhà đầu tư Việt Nam đã trải qua những biến động lớn trong ba thập niên qua, định hình sâu sắc cách họ tiếp cận thị trường tài chính. Ba cá nhân: Đỗ Minh Trang, Huỳnh Tấn Khôi và Gia Bảo chia sẻ về hành trình đầu tư, cách các sự kiện kinh tế định hình chiến lược và kỳ vọng của họ trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam đang thay đổi.
Đỗ Minh Trang
Sinh năm 1983
Nhân viên công ty chứng khoán
Trước khủng hoảng năm 2008, chị đã đầu tư vào những kênh nào?
Năm 2007, khi đang học thạc sĩ ở Anh, tôi nghe mẹ kể về cơn sốt chứng khoán ở Việt Nam, đặc biệt là cổ phiếu ngân hàng như STB của Sacombank lãi đậm. Tôi rất hào hứng. Khi về nước, tôi gom 200 triệu đồng – tiền tiết kiệm từ lúc bắt đầu đi làm – để mua cổ phiếu, và rồi lỗ ngay sau đó.
Khi khủng hoảng tài chính 2008 xảy ra, chị cảm nhận và phản ứng ra sao?
Khi ấy đang làm ở ngân hàng, tôi chứng kiến trái phiếu chính phủ vọt lên 20%, lãi suất liên ngân hàng chạm 30-40%. Lần đầu tiên, tôi thấy lý thuyết về khủng hoảng mà mình học trở thành hiện thực trước mắt. Nhưng tôi khá thụ động, chỉ nhìn tài khoản chứng khoán lỗ mà không biết làm gì. Cuối cùng, tôi đành cố quên khoản lỗ đó đi và tiếp tục công việc.
Chị rút ra bài học gì từ cú sốc tài chính năm 2008?
Sau lần lỗ nặng ấy, tôi nhận ra mình thiếu kiến thức trầm trọng. Trước đó, tôi chỉ nghe người thân kể “mua đâu lãi đó” mà lao vào. Tôi thấm thía rằng muốn đầu tư có lãi, tôi phải hiểu thị trường và nắm được chu kỳ kinh tế, chứ không thể dựa vào may mắn hay lời kể của người khác.
Sau năm 2008, chị thay đổi chiến lược đầu tư như thế nào?
Từ năm 2009-2012, khi chính phủ bơm tiền và hỗ trợ lãi suất, tôi chuyển sang bất động sản. Nhờ làm ngân hàng lâu, tôi vay được ưu đãi, đặt cọc dự án ở Hà Nội rồi bán lại. Ngoài ra, tôi cũng thử mua ngoại tệ và vàng.
Hiện tại, tư duy đầu tư của chị thay đổi ra sao?
Giờ đây tôi thận trọng hơn, chỉ đầu tư khi hiểu rõ giá trị tài sản. Tôi phân bổ cân bằng: Giữ tiết kiệm, đầu tư chứng khoán và có một phần cho tiền số, để danh mục linh hoạt, tránh may rủi.
Huỳnh Tấn Khôi
Sinh năm 1996
Môi giới tại công ty chứng khoán
Trước giai đoạn đại dịch Covid-19, anh đầu tư vào đâu?
Giai đoạn trước dịch, tôi mới ra trường được 1-2 năm, chưa có vốn nên chỉ gửi tiết kiệm. Khi bắt đầu đi làm, tôi tiếp xúc với thị trường chứng khoán và bắt đầu đầu tư từ lúc thị trường giảm mạnh đầu năm 2020.
Đại dịch ảnh hưởng thế nào đến khoản đầu tư của anh?
Giai đoạn ấy tôi thấy khách hàng mua nhiều cổ phiếu giá rẻ, nên cũng tham gia. Từ đầu sóng đến cuối sóng Covid-19, tôi đạt tỉ suất sinh lời 100%, nhờ môi trường tiền rẻ khiến mọi khoản đầu tư của tôi đều tăng.
Bài học lớn nhất từ giai đoạn này là gì?
Không nên quá tham. Năm 2022, tôi cũng như nhiều nhà đầu tư mới trên thị trường thôi, có cảm giác như “say trong chiến thắng.” Sau đó đến tháng 5.2022, tôi mất kha khá do thị trường giảm sâu.
Sau đại dịch Covid-19, anh thay đổi cách đầu tư ra sao?
Trước đây, tôi dồn hết vốn vào chỉ một hoặc hai cổ phiếu, thậm chí dùng đòn bẩy. Tuy nhiên bây giờ tôi luôn phân bổ danh mục vào các ngành khác nhau, đặt mục tiêu 15-20% rồi chốt lời, không kỳ vọng quá cao.
Công nghệ hỗ trợ anh trong đầu tư như thế nào?
Tôi dùng AI để phân tích doanh nghiệp, giúp tiếp cận thông tin nhanh hơn. Nhưng trước khi xuống tiền, tôi vẫn kiểm tra tính chính xác của dữ liệu.
Lê Gia Bảo
Sinh năm 2002
Nhân viên công ty quản lý quỹ
Trong giai đoạn đại dịch Covid-19, bạn đầu tư vào đâu?
Thời điểm dịch, tôi chưa có thu nhập vì vẫn còn đi học. Tôi bắt đầu đầu tư chứng khoán cùng gia đình và bạn bè, nhưng cuối cùng lỗ hơn 50% nên tôi dừng một thời gian. Gia đình tôi thì vẫn duy trì đầu tư.
Bạn rút ra bài học gì từ giai đoạn ấy?
Tôi nhận ra mình từng thiếu kiến thức, mua mã không chất lượng, cũng không dám cắt lỗ. Giờ có thêm thông tin và kinh nghiệm, tôi nghĩ tôi sẽ quay lại đầu tư trong thời gian tới.
Hiện tại bạn có những khoản đầu tư nào?
Tôi có tiết kiệm, quỹ mở và vàng. Sắp tới có thể tôi mua thêm cổ phiếu nữa.
Tư duy đầu tư hiện tại của bạn?
Tôi ưu tiên học tập và công việc, không dồn hết vốn vào đầu tư. Phần lớn thu nhập của tôi để gửi tiết kiệm, một ít tôi mua quỹ mở, để làm sao không ảnh hưởng đến nhu cầu cá nhân.
Công nghệ hỗ trợ bạn trong đầu tư như thế nào?
Cũng không quá nhiều. Tôi dùng ứng dụng chứng khoán liên kết với tài khoản ngân hàng vì tiện, bởi tôi cũng ít giao dịch.
*Bài được xuất bản trong số báo tháng 4.2025, Bloomberg Businessweek Vietnam